Magazynowanie i przechowywanie substancji niebezpiecznych

Materiałami niebezpiecznymi określa się substancje, które ze względu na swoje własności chemiczne, fizyczne lub biologiczne mogą, przy nieprawidłowym obchodzeniu się z nimi, doprowadzić do uszkodzenia ciała ludzkiego, zniszczeń lub szkód materialnych a nawet do śmierci.

Materiały niebezpieczne należy przechowywać w miejscach i opakowaniach, które są do tego celu przeznaczone i  odpowiednio oznakowane. Istotne pozostaje, aby pomieszczenia, aparatura, środki transportu, zbiorniki itp., w których przechowywane są materiały niebezpieczne, były odpowiednio dopasowane do rodzaju składowanych substancji. Podczas transportu, składowania i używania materiałów niebezpiecznych należy stosować odpowiednie środki ochrony.

Pracownicy zatrudnieni w magazynie powinni przejść odpowiednie przeszkolenie bhp, szczególnie na temat przechowywania materiałów szkodliwych i niebezpiecznych. Istotne jest składowanie materiałów w taki sposób, aby nie stwarzały zagrożenia dla pracowników oraz nie były narażone na działanie czynników zewnętrznych. Przedmioty o znacznej masie oraz materiały sypkie należy układać w sposób chroniący przed zawaleniem i obsuwaniem. Magazyn powinien być wyposażony w urządzenia przeznaczone do składowania materiałów oraz środki transportu wewnętrznego.

Każdy nowy pracownik powinien być pouczony o bezpiecznym wykonywaniu zadań, tym bardziej jeżeli czynności mogą spowodować zagrożenie dla pracowników. Materiałów nie należy układać na drogach ewakuacyjnych, korytarzach. Pracownicy powinni być wyposażeni w odzież roboczą i ochronną.

Materiały niebezpieczne są klasyfikowane w 13 klasach. Materiały wybuchowe (klasa 1), stanowią materiały stałe lub ciekłe, które w wyniku reakcji chemicznej mogą wydzielać gazy o temperaturze  i ciśnieniu mogącym powodować zniszczenia w otaczającym środowisku. Klasa 1 to również różnego typu materiały pirotechniczne.

Materiały i przedmioty, które stwarzają również zagrożenie wybuchem masowym, zalicza się do podklasy 1.1. Natomiast podklasę 1.2 stanowią materiały i przedmioty stwarzające zagrożenie rozrzutem, ale nie wybuchem masowym. Materiały i przedmioty stwarzające zagrożenie pożarem i małe zagrożenie wybuchem lub rozrzutem, ale niestwarzające zagrożenia wybuchem masowym zalicza się do podklasy 1.3. Istotną rolę odgrywa podklasa 1.4 - materiały i przedmioty stwarzające tylko małe zagrożenie w przypadku zapalenia. Materiały bardzo mało wrażliwe, stwarzające zagrożenie wybuchem masowym, które są na tyle niewrażliwe, że istnieje małe prawdopodobieństwo ich zainicjowania lub przejścia od palenia do detonacji w normalnych warunkach przewozu, zaliczane są do podklasy 1.5.

Klasę 2 stanowią gazy (materiały, które w temperaturze 50°C mają prężność par większą niż 300 kPa (3 bary) lub są całkowicie w stanie gazowym w temperaturze 20°C pod ciśnieniem normalnym 101,3 kPa). Ich klasyfikacja obejmuje: czyste gazy, mieszaniny gazów, mieszaniny jednego lub więcej gazów z jednym (lub więcej) materiałem i przedmiotem zawierającym takie materiały. W ramach tej klasy wyróżnia się gazy duszące (A), utleniające (O), palne (F), trujące (T), trujące palne (TF), trujące żrące (TC), trujące utleniające (TO), trujące palne żrące (TFC) oraz trujące utleniające żrące (TOC). Poszczególne podklasy odpowiadają określonym grupom gazów.

Klasa 3 to materiały ciekłe zapalne, obejmuje materiały i przedmioty, które w temperaturze 50°C mają prężność par nie większą niż 300 kPa (3 bary) i nie są całkowicie w stanie gazowym w temperaturze 20°C i pod ciśnieniem normalnym 101,3 kPa oraz mają temperaturę zapłonu nie wyższą niż 61°C. Do tej klasy zaliczane się również materiały ciekłe oraz stopione materiały stałe  o temperaturze zapłonu wyższej niż 61°C, które są przewożone lub dostarczone do przewozu w stanie podgrzanym do temperatury równej lub wyższej niż ich temperatura zapłonu. Klasę 3 tworzą także materiały wybuchowe ciekłe odczulone oraz materiały wybuchowe, które są rozpuszczone lub zawieszone w wodzie albo innych materiałach ciekłych.

Do klasy 4.1 zaliczane są materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne i materiały wybuchowe stałe odczulone. Klasę 4.2 tworzą materiały samozapalne. Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne zaliczane są do klasy 4.3. Klasa 5.1 to materiały utleniające. Same nie zawsze są palne, mogą jednak wskutek wydzielania tlenu powodować zapalenie lub podtrzymywanie palenia innego materiału. Nadtlenki organiczne zalicza są do klasy 5.2. Obejmuje ona nadtlenki organiczne i formulacje nadtlenków organicznych. Nie bez znaczenia pozostają materiały trujące stanowiące klasę 6.1. Klasa 6.2 to materiały zakaźne.

Warto zwrócić uwagę na materiały promieniotwórcze (klasa 7). Materiały żrące obejmujące substancje i przedmioty zawierające materiały tej klasy, które wskutek działania chemicznego atakują tkankę nabłonkową skóry lub błony śluzowej, stanowią klasę 8. Materiały, których nie zakwalifikowano do wcześniejszych klas, zalicza się do klasy 9 - chodzi tutaj o materiały wdychane w postaci drobnego pyłu, mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia oraz materiały i przyrządy tworzące podczas pożaru dioksyny oraz materiały wydzielające pary zapalne. Są to również akumulatory litowe, przedmioty ratownicze, materiały zagrażające środowisku, inne materiały stwarzające zagrożenie podczas przewozu, ale nieodpowiadające definicjom innych klas.

Magazyn materiałów niebezpiecznych

Przepisy prawa precyzują wymagania względem budynków magazynowych, w których będą przechowywane materiały niebezpieczne. Budynki tego typu powinny być obiektami jednokondygnacyjnymi, wykonanymi z materiałów niepalnych o wymaganej klasie odporności ogniowej. Podłogę powinna cechować odpowiednia wytrzymałość na obciążenia, trwałość na zużycie oraz łatwa konserwacja. Istotną rolę odgrywa podłoga z nakładką z niepalnej gumy elektroprzewodzącej. W podłogach z pewnością przydadzą się studzienki ściekowe do odprowadzenia wody i środków do mycia magazynów lub likwidacji zanieczyszczeń. Jeżeli w konstrukcji magazynu przewidziano okna, materiał ich wykonania powinien być niepalny lub trudnopalny. Warto zwrócić przy tym uwagę na elementy, które chronią przed nagrzaniem promieniami słonecznymi  oraz uwzględnić możliwość otwarcia okien w celu zapewnienia odpowiedniej wentylacji pomieszczeń.

Jak przechowywać materiały niebezpieczne

Składując materiały niebezpieczne należy ograniczyć ilości jednocześnie składowanych materiałów do takiej, która jest dopuszczalna. Ważne jest także przestrzeganie zasad rotacji z zachowaniem dopuszczalnego czasu składowania poszczególnych materiałów. Wszystkie materiały muszą być rozmieszczone tak, aby możliwe było prowadzenie kontroli ich składowania.

Nie należy pakować, składować, a także ładować i transportować materiałów niebezpiecznych z innymi substancjami, które mogą stworzyć dodatkowe zagrożenie w efekcie wzajemnego oddziaływania. Obiekty, gdzie będą przechowywane materiały niebezpieczne, oraz pomieszczenia zagrożone niebezpieczeństwem wydzielania się substancji trujących lub tworzących z powietrzem mieszaniny wybuchowe, muszą być wyposażone w odpowiednie urządzenia sygnalizujące ewentualne zagrożenia. Nie mniej ważny jest odpowiedni sprzęt gaśniczy, substancje neutralizujące, apteczki i inne środki ochrony zbiorowej i indywidualnej, dobrane w zależności od mogących wystąpić zagrożeń. W pomieszczeniach, gdzie w wyniku awarii wydzielają się substancje toksyczne lub palne, powinien działać (uruchamiany jest zarówno od wewnątrz, jak i z zewnątrz pomieszczenia) system awaryjnej wentylacji wyciągowej.

Jeżeli będą przechowywane ciekłe materiały niebezpieczne w zbiornikach stałych, należy uwzględnić rozwiązania, które chronią przed rozlewem i rozprzestrzenianiem się zawartości w razie uszkodzenia zbiornika. Są to najczęściej wanny, rynny, koryta czy zbiorniki rezerwowe. Warto zadbać o urządzenia, dzięki którym możliwy jest bezpieczny pomiar ilości cieczy znajdującej się w zbiorniku. Należy pamiętać o uniemożliwieniu dostępu osobom niepowołanym do miejsc przechowywania zbiorników. Zbiorniki z ciekłymi materiałami niebezpiecznymi i cieczami gorącymi można przechowywać nad stanowiskami pracy wyłącznie w przypadku, gdy wymusza to proces technologiczny. Jednak ważne są wtedy urządzenia chroniące pracowników w razie rozlania się substancji. Nad pomieszczeniami, w których znajdują się stałe zbiorniki z gazami sprężonymi, skroplonymi lub rozpuszczonymi pod ciśnieniem, nie można organizować stanowisk pracy.

Istotną rolę odgrywają szafy, zbiorniki, naczynia i inne urządzenia, które są przeznaczone do przechowywania materiałów niebezpiecznych. Muszą być w odpowiedni sposób oznakowane. Materiał wykonania powinien cechować się odpornością na reakcje chemiczne. Należy zadbać o szczelne naczynie, które dodatkowo zabezpieczone jest przed wydostawaniem się z wnętrza niebezpiecznej zawartości lub wnikaniem do środka substancji niebezpiecznych.

Warunki zachowania bezpieczeństwa w magazynie substancji niebezpiecznych – podsumowanie:

• wejście do pomieszczeń magazynowych powinno być poprzedzone włączeniem systemu wentylacji i dobrym przewietrzeniem pomieszczeń,
• wszystkie substancje i mieszaniny chemiczne powinny być sklasyfikowane pod względem wzajemnego oddziaływania i składowania , zaopatrzone w odpowiednie etykiety i symbole ostrzegawcze
• obciążenie podłoża nie może przekraczać dopuszczalnego;
• w przypadku składowania pojemników lub opakowań na regałach powinna być przestrzegana dopuszczalna nośność regałów, a także sposób rozmieszczenia odczynników. Regały powinny posiadać napisy określające ich dopuszczalną nośność (DOR);
• ciecze przechowywane w naczyniach szklanych powinny być umieszczone w specjalnych opakowaniach lub w koszach;
• podczas składowania odczynników należy zawsze zachować szerokość dróg ewakuacyjnych (1,20 m lub 1,40 m w zależności od ilości zatrudnionych — do 24 osób lub powyżej);
• cyjanki oraz pozostałe substancje chemiczne powinny być przechowywane w oddzielnych magazynach;
• pobieranie cyjanków z magazynu i innych substancji toksycznych lub bardzo toksycznych powinno być dokonywane przez co najmniej 2 osoby. Przed otwarciem magazynu należy włączyć wentylację mechaniczną. Wejście do magazynu powinno nastąpić po upływie co najmniej 10 minut od uruchomienia tej wentylacji. Każde otwarcie magazynu z ww. substancjami powinno być odnotowane w książce magazynowej.
• kwasy, ługi i inne substancje chemiczne, z wyjątkiem cyjanków i substancji toksycznych lub bardzo toksycznych mogą być przechowywane w jednym pomieszczeniu magazynowym, jeżeli:

1. poszczególne substancje w zależności od składu chemicznego i przeznaczenia zostaną odpowiednio oddzielone od siebie,
2. pomieszczenie to zostanie wyposażone w instalację odprowadzającą ścieki;

• substancje chemiczne znajdujące się w pojemnikach powinny być ustawione w magazynie na wyznaczonych miejscach, oddzielonych od siebie i zabezpieczonych progiem i odpowiednio oznakowanych;
• pojemniki z kwasem azotowym należy dodatkowo zabezpieczyć przed możliwością nasłonecznienia;
• pojemniki z substancjami toksycznymi i żrącymi oraz naczynia z kwasami powinny być wydawane z magazynu w zamkniętych, nieuszkodzonych opakowaniach fabrycznych i przekazywane do produkcji czy usług w sposób eliminujący ich uszkodzenie;
• rozlewanie, ważenie, rozdrabnianie i rozpuszczanie substancji chemicznych powinno odbywać się za pomocą sprzętu gwarantującego bezpieczny przebieg tych czynności
• naczynia i sprzęt stosowany do odważania, sporządzenia i przenoszenia substancji toksycznych powinien być oznakowany w sposób trwały i widoczny. Po użyciu i przed zwrotem do magazynu powinny również być oznakowane.
• stężone kwasy lub ługi należy przechowywać w zamkniętych pojemnikach, napełnionych tylko do 90% ich pojemności;
• naczynia szklane o pojemności powyżej 5 litrów, w których przechowuje się toksyczne, żrące lub parzące substancje chemiczne, należy zabezpieczyć odpowiednio trwałymi, wytrzymałymi opakowaniami ochronnymi z uchwytami;
• niedopuszczalne jest używanie uszkodzonych opakowań ochronnych;
• odlewanie lub odmierzanie mniejszych ilości substancji chemicznych powinno odbywać się ze szczególną ostrożnością w wydzielonym pomieszczeniu, a wylane lub rozsypane resztki powinny być niezwłocznie zneutralizowane i uprzątnięte;

Źródło:

https://asystentbhp.pl/art/magazynowanie-materialow-niebezpiecznych/4

https://www.wnp.pl/wiadomosci/magazynowanie-materialow

niebezpiecznych,203197_1_0_0_0_4.html